سرویس سیاسی راوی کار:

در شرایطی که نقش احزاب در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به‌عنوان بازوی اصلی مردم‌سالاری شناخته می‌شود و فرآیند تأسیس و فعالیت آنان اغلب بر پایه ثبت حقوقی ساده و شفافیت مالی شکل می‌گیرد، در ایران همچنان احزاب برای آغاز فعالیت و حضور در عرصه‌ی سیاسی، نیازمند تأیید دولتی و نظارت‌های چندلایه هستند. این موضوع سبب شده است تا رقابت حزبی واقعی شکل نگیرد و فاصله میان مردم و ساختارهای حزبی عمیق‌تر شود.

از همین رو، سه پرسش اساسی در این زمینه مطرح می‌شود:

۱. چرا احزاب باید برای فعالیت خود نیازمند تأیید دولت و کمیسیون‌های نظارتی باشند؟

۲. چه تفاوت‌هایی میان تحزب‌گری در ایران و کشورهای دارای نظام حزبی قدرتمند وجود دارد؟

۳. خانه احزاب چه راهبردی برای حرکت به سمت الگوی واقعی تحزب در کشور دارد؟

دکتر حسین کمالی، رئیس خانه احزاب کشور در پاسخ به این سه پرسش اساسی، به راوی کار گفت: در مورد احزاب و نقش آنها در کشور خودمان می‌بایستی عرض کنم که «قانون احزاب»، «قانون انتخابات» و «قانون جرم سیاسی» که هر سه، پایه‌های فعالیت احزاب‌اند دارای اشکالات عدیده‌ای هستند که با وجود این اشکالات، کار حزبی جدی در کشور نمی‌تواند شکل گرفته و سامان بیابد.

وی افزود: اینکه احزاب بتوانند آرای مردم را کسب کرده و بر اساس آن، دولت و مجلس شکل بدهند و بتوانند در اداره امور جامعه نقش پیدا کرده و پاسخگوی تصمیمات خود در مقابل جامعه باشند و در مقابل توسعه‌یافتگی یا توسعه‌نیافتگی جامعه پاسخگوی مردمی شوند که بر اساس اعتماد به این احزاب، به اشخاصی که معرفی شده‌اند رأی داده‌اند، فاصله‌ی زیادی داریم.

به نظر می‌رسد تا رسیدن به مقطعی که یک قانون احزاب واقعی داشته باشیم، و مقطعی که احزاب بتوانند جدای از گزینش‌ها و ممیزی‌هایی که توسط شورای نگهبان و سایر نهادهای مؤثر صورت می‌گیرد در انتخاب و برگزیدن نمایندگان مجلس و تعیین دولت نقش پیدا کنند و بتوانند سیاست‌هایی را مشخص و اعلام کنند و بر اساس آن موجبات فعالیت اجتماعی، اقتصادی سیاسی و فرهنگی مناسب را فراهم آورند، راه طولانی در پیش داریم.

دکتر کمالی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو، افزود: اگر به سمتی حرکت کنیم که این وضعیت تغییر کرده و رویکرد نظام سیاسی به احزاب واقعی و درست شود، بدون شک، احزاب در موقعیت مناسب خود مشابه کشورهایی که بر اساس فعالیت احزاب اداره می‌شوند قرار خواهند گرفت، در غیر این صورت، اتفاق جدیدی نخواهد افتاد و به همین حالت موجود و ظاهری که امروز در جامعه قابل مشاهده است، کم اثر و نیم‌بند فعالیت آنان ادامه خواهد یافت.

با توجه به سخنان رئیس خانه احزاب کشور، می‌توان نتیجه گرفت که تحقق تحزب واقعی در ایران مستلزم بازنگری عمیق در قوانین پایه‌ای و کاهش نقش ممیزی‌های سیاسی است. تا زمانی که این اصلاحات ساختاری انجام نشود، احزاب در ایران نمی‌توانند جایگاه واقعی خود را در اداره کشور به دست آورند و نقش آن‌ها همچنان محدود و نمادین باقی خواهد ماند.