مجید دهنوخلجی (دهنوی) دانش آموخته دکتری مدیریت کسب و کار و دانشجوی مقطع دکتری مدیریت رفتار سازمانی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، در یادداشتی نوشته است: آینده توسعه‌ی استان گلستان، دیگر نه با شعار بلکه با سندی مکتوب و برنامه‌محور به نام «آمایش سرزمین» تعریف می‌شود. سندی که با اتکا به داده‌های میدانی، مطالعات تخصصی، ظرفیت‌های بومی و ملاحظات زیست‌محیطی طراحی شده و حالا در آستانه اجرا، می‌تواند ریل توسعه استان را از حرکت‌های پراکنده، بی‌هدف و منفعت‌محور به سمت حرکت نظام‌مند، پایدار و چندبُعدی هدایت کند.

او در این یادداشت، نوشته است:

در شرایطی که استان گلستان با مزیت‌های کم‌نظیر اقلیمی، کشاورزی، معدنی و گردشگری شناخته می‌شود، اما در دهه‌های گذشته، بهره‌برداری کامل و هدفمند از این مزیت‌ها به دلیل نبود برنامه‌ریزی جامع و ناهماهنگی‌های اجرایی، ممکن نشد. امروز اما «اجرای سند آمایش سرزمین» می‌تواند به‌عنوان حلقه مفقوده توسعه این استان عمل کرده و یک نقشه راه واقعی برای خروج از توسعه نامتوازن و حرکت به سوی توازن منطقه‌ای باشد.

 

گلستان، قطب تولید استراتژیک کشاورزی؛ نیازمند مدیریت نوین

گلستان سالانه بیش از ۵ میلیون تن محصولات کشاورزی و دامی تولید می‌کند؛ از گندم و برنج گرفته تا دانه‌های روغنی، شیر، گوشت سفید و قرمز. این ظرفیت عظیم، بدون پیوند با صنایع تبدیلی، بازارهای صادراتی و زیرساخت‌های نگهداری و حمل‌ونقل، همواره زیر سایه خام‌فروشی و نوسانات قیمتی باقی مانده است.

سند آمایش، با تعیین پهنه‌های کشاورزی پایدار، اصلاح الگوی کشت و توسعه صنایع فرآوری و تبدیلی، این زنجیره معیوب را می‌تواند به یک چرخه اقتصادی سودآور و ماندگار تبدیل کند. در کنار آن، توجه به کشاورزی دانش‌بنیان، استفاده از تکنولوژی‌های نوین، بهره‌وری منابع آب و خاک، از محورهای اصلی این سند است.

 

گردشگری و اکوتوریسم؛ فرصت طلایی اقتصاد مکمل

گلستان با داشتن ذخایر طبیعی بی‌نظیر همچون جنگل‌های هیرکانی، سواحل خزر، پارک ملی گلستان، تالاب‌ها و تنوع اقوام و فرهنگ، از کم‌نظیرترین مقاصد طبیعت‌گردی و فرهنگی در کشور است. اما این پتانسیل اغلب به صورت پراکنده، بدون انسجام و زیرساخت مناسب توسعه یافته است.

آمایش سرزمین با اولویت‌بندی پهنه‌های گردشگری، مکان‌یابی مراکز اقامتی و بوم‌گردی، تعریف مسیرهای گردشگری ایمن و خدمات‌محور و نیز حفظ زیست‌بوم منطقه، می‌تواند این بخش را به موتور محرکه اقتصاد مکمل استان تبدیل کند. نکته مهم، توازن میان حفاظت محیط‌زیست و توسعه اقتصادی در این سند است؛ امری که در طرح‌های گذشته معمولاً نادیده گرفته می‌شد.

 

از معادن تا نواحی صنعتی؛ تقویت پیوند تولید و ارزش‌افزوده

گلستان به لحاظ معدنی نیز ظرفیت‌های مهمی در حوزه ید، صدف دریایی، مصالح ساختمانی و مواد معدنی سبک دارد. آمایش سرزمین، جانمایی و بهره‌برداری هدفمند از این ذخایر را با نگاه به حفاظت منابع و رعایت عدالت منطقه‌ای پیشنهاد می‌کند. همچنین در توسعه نواحی صنعتی و شهرک‌های تخصصی، دیگر از نگاه سنتی خبری نیست؛ صنایع بر مبنای دسترسی به منابع اولیه، بازار هدف، نیروی انسانی و توان محیطی جانمایی خواهند شد.

 

سند آمایش، فقط «کاغذ» نیست؛ مسئولیت‌پذیری و اجرا کلید راه است

سند آمایش، اگر صرفاً در قالب یک کتابچه در قفسه بایگانی‌ها بماند، مانند بسیاری از طرح‌های ناکام گذشته خواهد شد. اما اگر عزم اجرایی، هماهنگی دستگاه‌ها، تخصیص بودجه هدفمند، مشارکت بخش خصوصی و مهم‌تر از آن نظارت مستمر بر اجرا وجود داشته باشد، این سند می‌تواند آینده توسعه استان را دگرگون کند.

همچنین نباید نقش مردم و جوامع محلی را فراموش کرد. توسعه بدون مشارکت اجتماعی، بی‌جان و موقتی است. مردم باید بدانند این سند چه آورده‌ای برای آن‌ها دارد، و چگونه می‌توانند در اجرای آن نقش ایفا کنند.

 

جمع‌بندی: فرصتی که نباید از دست برود

گلستان امروز در نقطه‌ای ایستاده است که می‌تواند انتخاب کند؛ یا مانند گذشته، پراکنده‌کاری، موازی‌کاری و طرح‌های کوتاه‌مدت را ادامه دهد، یا با تکیه بر سند آمایش، یک توسعه علمی، متوازن و پایدار را دنبال کند. سند آمایش سرزمین برای گلستان، نه یک طرح تزئینی، بلکه فرصتی برای آینده‌ای بهتر است؛ آینده‌ای که اگر به درستی اجرا شود، منجر به شکوفایی اقتصادی، کاهش فقر، توازن منطقه‌ای و رضایت عمومی خواهد شد.

آیا دستگاه‌های اجرایی، مدیران استانی و فعالان توسعه، این فرصت را به درستی خواهند شناخت و قدر خواهند دانست؟ پاسخ این پرسش، در عملکرد ماه‌های آینده روشن خواهد شد.