به گزارش راوی کار، عقیل زبیراوی دانش‌آموخته کشاورزی و کارشناس اداره کشاورزی منطقه آزاد اروند در یادداشتی با بحران در نخلستان‌های آبادان پرداخت.

در این یادداشت آمده است:

آبادان، یکی از قطب‌های تاریخی نخل‌داری ایران، روزگاری براساس داده‌های غیررسمی جهاد کشاورزی، پیش از انقلاب دارای ۶ میلیون اصله نخل بود؛ نخل‌هایی که سهم به‌سزایی در اقتصاد کشاورزان منطقه ایفا می‌کردند. اما اکنون و پس از گذشت بیش از چهار دهه، این تعداد به حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون اصله کاهش یافته است؛ روندی که به همت برخی مدیران پس از انقلاب رقم خورده و آینده نخلستان‌ها را در معرض تهدید جدی قرار داده است.

آبادان در حال حاضر نزدیک به ۲۰۰۰ هکتار سطح زیر کشت نخیلات دارد. در این میان، رقم استعمران با ۶۰ درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و پس از آن به‌ترتیب برحی با ۲۵ درصد، زاهدی با ۱۰ درصد و دیگر ارقام نظیر دیری، حلاوی، سابع العروس و اشگر در مجموع تنها ۵ درصد سهم دارند. متأسفانه بسیاری از گونه‌های بومی نیز به دلیل عدم کشت و بی‌توجهی، در حال انقراض هستند. بخش اعظم نخیلات آبادان در مناطق چوئبده (شرق آبادان)، اروندکنار (در حاشیه رود اروند)، منیوحی و روستاهای اطراف پراکنده‌اند.

شوری آب؛ زخمی مزمن بر پیکر زمین

از عوامل اصلی شوری آب می‌توان به سدسازی‌های بی‌رویه و غیراصولی توسط وزارت نیرو اشاره کرد که با کاهش حق‌آبه کشاورزان پایین‌دست، زمینه را برای پیشروی آب شور دریا در زمان مد بر بستر رودخانه و آب شیرین فراهم کرده‌اند. همچنین، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، نبود زه‌کشی مناسب و تبخیر سالیانه حدود ۳۰۰۰ میلی‌متر از دیگر دلایل تجمع نمک بر سطح خاک و نابودی نخل‌ها محسوب می‌شود.

سه عامل اصلی در وقوع آتش‌سوزی‌های اخیر در نخلستان‌های آبادان نقش دارند:

۱. خشکی شدید به‌دلیل کاهش آبدهی رودخانه‌ها و نهرهای آبرسان تا ۶۰ درصد نسبت به دهه گذشته و انباشت بقایای خشک نخل‌ها.

۲. تغییرات شدید اقلیمی همچون وزش بادهای گرم با سرعت ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر در ساعت، افزایش دمای هوا تا ۵۲ درجه سانتی‌گراد در تابستان و کاهش رطوبت به زیر ۲۰ درصد.

۳. عوامل انسانی شامل سیم‌کشی فرسوده برق، روشن‌کردن آتش برای سوزاندن بقایای گیاهی، و نبود سیستم‌های مؤثر اطفای حریق.

آثار مخرب آتش؛ از نخل تا نان

از بین رفتن نخلستان‌ها، نابودی زیستگاه پرندگان، خسارات سنگین اقتصادی ناشی از نابودی نخل‌های بارور، تهدید معیشت نخل‌داران، مهاجرت روستاییان به شهرها و افزایش بیماری‌های تنفسی از مهم‌ترین پیامدهای این آتش‌سوزی‌هاست.

برای مقابله با این بحران چند راهکار ضروری پیشنهاد می‌شود:

۱. پیشگیری: ایجاد کانال‌های اضطراری، نصب سنسورهای هشداردهنده.

۲. مقابله: راه‌اندازی ایستگاه‌های اطفای حریق و تانکرهای آب سیار.

۳. آموزش: توانمندسازی نخلداران در مقابله با آتش.

۴. گشت‌زنی مستمر کشاورزان در فصل گرما.

۵. ساخت استخرهای ذخیره آب برای مواقع اضطراری.

۶. هرس به‌موقع و جمع‌آوری بقایای خشک گیاهی.

۷. لایروبی انهار برای تسهیل جریان آب.

پیشنهادهای نوآورانه

استفاده از دوربین‌های حرارتی هوشمند برای شناسایی سریع حریق.

بهره‌گیری از نانو ژل‌های ضد آتش برای پوشش تنه نخل‌ها.

ایجاد صندوق خسارت جمعی و بیمه محصولات توسط نخلداران.

تشکیل ستاد نجات نخیلات با حضور نمایندگان عالی وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست.

نتیجه‌گیری

این بحران فراتر از یک چالش محلی‌ست و نیازمند عزم ملی و ورود جدی دولت و مجلس است. از نمایندگان مجلس انتظار می‌رود مسئله حق‌آبه کشاورزی را با جدیت در دستور کار قرار دهند، وزرای مربوطه را به بازدید میدانی دعوت کرده و سپس در صحن علنی مجلس نسبت به اتخاذ تصمیمات عملی و مؤثر اقدام نمایند.